Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR) tarafından Türkiye’deki gelir dağılımı inceleyen araştırmada, Türkiye’nin AB ülkeleri içinde gelir eşitsizliğinin en fazla olduğu ülke olduğu belirtildi. Araştırmada, en zengin yüzde 5’lik grubun ortalama geliri en yoksul yüzde 5’inkinin 31 katı düzeyinde olduğu belirtilirken, işveren gelirlerinin tüm gelirlerden daha fazla arttığı vurgulandı. Araştırmada kadınların ortalama gelirinin ortalama gelirin yüzde 21 altında dile getirildi.
Türkiye’de gelir eşitsizliği derinleşiyor
Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR), Türkiye’deki 2022 yılında gelir gruplarına, işteki duruma ve cinsiyete göre gelir dağılımı ilgili araştırma yaptı.
2022 itibarıyla Türkiye’de 4,3 milyonluk en zengin yüzde 5’lik gelir grubunun hanehalkı kullanılabilir gelirinin 4,3 milyonluk en yoksul yüzde 5’lik gelir grubunun hanehalkı fert gelirinin 31 katı düzeyinde olduğu belirtilen raporda, “2005 yılında en zengin yüzde 5 toplam gelirin yüzde 25’ine 2022 yılında bu oran yüzde 30,8 oldu, buna karşın en yoksul yüzde 5’in aldığı pay değişmedi. 2005 yılında 25 kat olan P95/P5 oranı 2022 yılında 5,8 puan artarak 30,8 kat oldu. Böylece P95/P5 oranı 2005 yılından beri en yüksek düzeyine yükseldi” denildi.
Gelir eşitsizliği ölçüm yöntemlerinden biri olan Gini katsayısının Türkiye’de arttığını ile getirilen raporda, “Gini katsayısı son bir yılda 0,415’den 0,433’e yükseldi ve 2008’deki seviyesini aştı. 2005 yılında 0,428 olan Gini katsayısı 2008’de 0,415 olarak gerçekleşti ve 2019 yılında 0,410’a kadar yükseldi. 2022 yılında Gini katsayısı 0,433 olarak gerçekleşti. Böylece Gini katsayısı son 12 yılın en yüksek düzeyine yükseldi” ifadeleri yer aldı.
Türkiye Gelir Eşitsizliğinde Avrupa Birincisi
Türkiye’nin AB ülkeleri ile karşılaştırıldığında gelir eşitsizliğinin en fazla olduğu ülke olduğunu vurgulanan araştırmada, ilk beş ülke şöyle sıralandı:
“AB ülkeleri içinde gelir eşitsizliği en fazla olan ilk beş ülke Türkiye (0,433), Bulgaristan (0,384), Litvanya (0,362), Letonya (0,343), İtalya (0,327).”
İşveren Gelirleri Tüm Gelirlerden Daha Hızlı Artıyor
Türkiye’de hanehalkı fertlerinin esas işteki durumlarına göre gelirlerine bakıldığında işveren gelirlerinin çok daha hızlı arttığının görüldüğü belirtilen raporda, “2005 ve 2022 arası dönemde hanehalkı fertlerinin esas işlerinden elde ettiği gelir 8.754 TL’den 116.297 TL’ye yükseldi. Böylece ortalama hanehalkı fert geliri yüzde 821,4 oranında arttı. Ücretli çalışanların ortalama hanehalkı fert geliri 2005 ve 2022 yılı arasında yüzde 1.333,8 oranında artarak 9.069 TL’den 102.821 TL’ye yükseldi. Yevmiyelilerin ortalama fert geliri aynı dönemde 3.289 TL’den 53.334 TL’ye ve kendi hesabına çalışanlarınki 7.002 TL’den 115.622 TL’ye yükseldi. Böylece 2005 ve 2022 arasında ortalama hanehalkı fert geliri yevmiyelilerde yüzde 1.521,6 ve kendi hesabına çalışanlarda yüzde 1.551,3 oranında artış gösterdi” denildi.
Gelir Dağılımında Cinsiyet Uçurumu
Ortalama hanehalkı fert gelirlerine cinsiyete göre bakıldığında kadınlar ve erkeklerin arasında ciddi farklar olduğunun altı çizilen araştırmada, 2005 yılında kadınların ortalama hanehalkı fert geliri ortalama fert gelirinden yüzde 26,3 daha az, erkeklerin yüzde 6,2 daha fazla aktarıldı.
2022 yılına gelindiğinde erkeklerin ortalama fert geliri toplam ortalama gelirin yüzde 8’i üzerinde olduğu ifade edilen araştırmada, “Kadınlarınki halen ortalamanın yüzde 21,2 altındadır. Kadınlar ortalama gelirlerin altında gelir elde ederken erkeklerin gelirleri ortalama gelirlerin üzerindedir. İşteki duruma göre erkek ve kadınların fert gelirleri arasındaki fark çok daha çarpıcı. 2022 yılında yevmiyeli çalışan erkekler kadınlardan yüzde 78,5 oranında fazla gelir elde ettiler. Bu oran işverenlerde yüzde 45,3, kendi hesabına çalışanlarda yüzde 24,9 ve ücretlilerde yüzde 21,9 olarak hesaplandı” ifadeleri yer aldı.
